China is allang niet meer ‘hip & happening’ zoals lange tijd in de media is verkondigd. China is een serieuze macht op het wereldtoneel. Werden buitenlanders tot voor kort nog met open armen ontvangen en werden er vrij weinig eisen gesteld aan het verkrijgen van een visum, tegenwoordig merkt de buitenlandse bevolking in China steeds sterker dat hun positie in het land aan het veranderen is.

Ging de nieuwste politieke campagne vijf maanden geleden nog over de Beijing Spirit en heeft de overheid daarna nog geprobeerd de campagne voor Lei Feng nieuw leven in te blazen, de meest recente campagne richt zich op iets heel anders, namelijk op illegale buitenlanders. Dat de toonzetting van deze campagne niet al te vriendelijk is blijkt uit de benaming die deze in de volksmond heeft: Campaign to clean out foreign trash. De ‘drie misdaden’ waar buitenlanders zich in China schuldig aan kunnen maken zijn illegale immigratie, illegaal verblijf en illegaal werken. De campagneposter is duidelijk: een gebalde vuist die zonder twijfel af zal rekenen met alle buitenlanders die zich schuldig maken aan deze misdaden. Er worden strenge controles gehouden in districten waar veel buitenlanders verblijven. Tijdens de campagne moet altijd een geldig paspoort en visum worden getoond als daarom wordt gevraagd. Indien je de gevraagde documenten niet bij je hebt kan er een boete of gevangenisstraf worden opgelegd en zelfs uitzetting is mogelijk. Ook is er een kliklijn geopend waar verdachte buitenlanders kunnen worden gemeld.

De benaming foreign trash is afkomstig van de gezellige ‘tweet’ die Chinese televisiepresentator Yang Rui postte op Weibo, de Chinese Twitter. Het bericht luidt: “Het bureau voor openbare veiligheid wil het buitenlandse afval verwijderen: buitenlands tuig arresteren en onschuldige meisjes beschermen. Ze moeten zich concentreren op rampgebieden zoals [studentendistrict] Wudaokou en [uitgaansgebied] Sanlitun. Snijd de buitenlandse slangenkoppen af! Mensen die geen baan kunnen vinden in de V.S. en Europa komen naar China om ons geld te grijpen, zich schuldig te maken aan mensenhandel en het verspreiden bedrieglijke leugens om emigratie te aan te moedigen. Buitenlandse spionnen maskeren hun activiteiten door met Chinese meisjes om te gaan en doen alsof ze toeristen zijn terwijl ze kaarten en GPS-gegevens voor Japan, Korea en het westen verzamelen. We hebben die buitenlandse teef eruit geschopt en de Chinese Al-Jazeera afdeling gesloten. We moeten iedereen die China demoniseert het zwijgen opleggen en wegsturen”.

De ‘buitenlandse teef’ is Melissa Chan, een gerespecteerde journaliste uit de V.S. Na haar vertrek moest Al-Jazeera het kantoor in Beijing sluiten.

Yang Rui is een bekende presentator die een Engelstalige talkshow verzorgt waarin veel buitenlanders aan het woord komen. Zijn uitbarsting op Weibo klinkt op het eerste gezicht te grappig om waar te zijn, ware het niet dat hij het serieus meent. Het bericht werd veelvuldig ge-’retweet’ en had een storm aan reacties van Chinese internetgebruikers als gevolg. Er waren mensen die aangaven het met Yang eens te zijn, maar het bericht kreeg ook veel kritiek, onder andere omdat Yang’s dochter in de V.S. studeert. Het leidde tot oproepen van bekende westerlingen in China om een eventuele uitnodiging om plaats te nemen in Yang’s talkshow af te slaan. Het is dan ook niet gek dat er binnen een paar dagen een reactie kwam waarin Yang zijn xenofobische uiting wat nuanceerde. Zo zou de term ‘teef’ verkeerd zijn vertaald. Hij had eigenlijk feeks gezegd.

Zowel de campagne als Yang’s tweet zijn onder andere een reactie op het volgende. Een Britse toerist randde in mei in Beijing een Chinees meisje op straat aan, wat door een omstander werd gefilmd. Het filmpje werd online gezet en door miljoenen Chinese internetgebruikers bekeken, die zich massaal tegen buitenlanders keerden. In alle hysterie werd ietwat overtrokken gesteld dat alle buitenlandse mannen in China potentiële verkrachters zijn en alle Chinese meisjes onschuldig. Ook werd er in veel reacties teruggegrepen op de periode dat China werd bezet door Europese staten (1750-1919) die hun aanwezigheid naar eigen inzicht inrichtten. Met dat in het achterhoofd zou je Chinese reacties zoals die van Yang Rui kunnen terugvoeren op de Chinese reactie die op de Europese bezetting volgde: de Boxeropstand in 1919. Die liep niet goed af voor veel buitenlanders in China.

Jammer dat dit ene incident de massa’s schijnbaar laat vergeten dat buitenlanders in China ook nog wel eens aardige dingen doen. Zo was er deze Amerikaanse student die zijn frietjes deelde met een dakloze vrouw in Nanjing, deze dame uit Uruguay die een drenkeling in Hangzhou van de verdrinkingsdood redde en deze Braziliaan in Dongguan die tussenbeide kwam toen tasjesdieven een Chinees meisje wilden beroven, en vervolgens door de dieven in elkaar geschopt werd. Onder het toeziend oog van tientallen omstanders die niets deden.

Om een vergelijking tussen de huidige situatie en de Boxeropstand te maken vind ik wat ver gaan, maar zowel de campagne tegen illegaal verblijf als de heftige reacties van Chinezen op wat slechts een incident met een dronken Brit was, geven aan dat er in China nog steeds een heel sterk “Wij” Chinezen tegenover “Zij” buitenlanders gevoel heerst. China heeft door de geschiedenis heen nooit echt een manier weten te vinden om met buitenlanders om te gaan, en heeft daar in haar huidige positie als zich ontwikkelde wereldmacht nog steeds moeite mee.