Toen Deng Xiaoping in 1979 tijdens een staatsbezoek aan de V.S. een fabriek in Texas bezocht, kreeg hij van lokale zakenlieden een groene hoed aangeboden. Deng nam de hoed ietwat onwillig aan: in het Chinees betekent “Een groene hoed dragen” (dài lǜ màozi) namelijk dat iemand een overspelige vrouw heeft. Dit zou terug te voeren zijn tot de Yuan-dynastie (1279 – 1368), toen het schijnbaar de regel was dat familieleden van prostituees een groene hoed moesten dragen.

Er zijn meer gebruiken en zegswijzen waar je in China mee op moet passen, en waar je als onwetende westerling flink de fout mee in kunt gaan. Zo is het absoluut verkeerd om iemand een klok cadeau te geven. Het woord voor klok (zhōng) heeft in het Chinees dezelfde klank als het woord voor einde. Iemand een klok cadeau geven, zeker als het gaat om iemand die al wat op leeftijd is, staat gelijk aan het toewensen van een voortijdig levenseinde. Zelf vind ik dat dit soort denkwijzen ietwat willekeurig worden toegepast. Zo heeft de term “azijn eten” (chīcù) een soortgelijke betekenis als een groene hoed dragen, maar ik ken niemand die om die reden geen azijn eet. In tegendeel, Chinezen werken hun jiaozi het liefst met enrome hoeveelheden azijn naar binnen.

In vrijwel iedere gids die mensen voorbereidt op zakendoen met China wordt duidelijk uitgelegd wat de Chinese etiquette is als het op cadeaus geven aankomt. Toch bereiden veel bedrijven zich niet goed voor of denken niet goed (genoeg) na. Zo heeft een Oostenrijks bedrijf recentelijk vijfhonderd mooie sets keukenmessen besteld om als Nieuwjaarscadeau aan hun Chinese zakenpartners te geven. Het bedrijf vond dit een goed geschenk, het was immers een mooi uitgewerkte set gemaakt van degelijk Europees staal. Toen de messensets op het Chinese vasteland aankwamen kreeg het bedrijf al snel door een mes cadeau krijgen in China eveneens geen goed teken is. Het geven van een mes wordt gezien als het doorsnijden van een vriendschaps- (of in dit geval een zakelijkelijke) band.

De vijfhonderd dozen werden min of meer gedumpt op het kantoor van de Oostenrijkse Kamer van Koophandel in Beijing, die ook niet wist hoe ze er vanaf moest komen. De Kamer vroeg al haar relaties daarom maar of zij en hun collega’s geen behoefte hadden aan een messenset. Toevallig had een collega van mij vorige week een bespreking bij de Oostenrijkse Kamer en inmiddels ben ik de trotse eigenaar van zo’n mooie set. Waar cultuurverschillen al niet goed voor kunnen zijn.