Ik woon in een van de stoerste hutongs van Beijing, en ga hier uitleggen waarom ‘mijn’ hutong zo stoer is.

De Dōngsì Bātiáo hútòng, oftewel “De achtste steeg in het Dongsi-gebied”, is ontstaan tijdens de Ming-dynastie (1271-1368). Daarmee heeft de hutong een geschiedenis van ruim 700 jaar, en staat op de lijst van beschermd erfgoed in Beijing. De “Batiao” is een aaneenschakeling van traditionele píngfáng huizen van meestal één verdieping hoog, met traditionele Chinese pannendaken en rode toegangspoorten. Achter iedere poort lag oorspronkelijk een sìhéyuàn; een traditionele Chinese bouwvorm waarbij de woonvertrekken van een familie rondom een binnenplaats zijn gebouwd. De loop van de Chinese geschiedenis bepaalde echter dat een siheyuan te groot was voor één familie. Nadat de revolutie uitbrak in 1911, de politieke situatie in het land lange tijd instabiel was en er steeds meer mensen naar de hoofdstad trokken, werden de vertrekken binnen één siheyuan in gebruik genomen door meerdere families, die gezamenlijk de keuken en eventuele aanwezige sanitaire voorzieningen moesten delen. Veel families bouwden hun vertrekken eigenhandig uit, niet altijd op even professionele wijze. In de Batiao is dat anno 2012 nog steeds goed te zien. Geen woning ziet er hetzelfde uit, vaak zijn de aangebouwde kamers opgebouwd uit willekeurig bijengeraapte houten planken, plastic of eigenhandig gemetselde muurtjes.

Dat neemt niet weg dat er nog meer dan genoeg traditionele, intacte siheyuan in de hutong staan, en dat de steeg zonder meer de authentieke sfeer van een woonwijk in Beijing ademt. ‘s Zomers wonen de mensen vrijwel buiten, er zijn maar liefst drie eethuisjes waar je ’s avonds yángròuchuàn kunt eten en bier kunt drinken. Mensen zitten op lage krukjes aan de kant van de steeg Chinees schaak te spelen of te kletsen en kinderen spelen in de hopen zand die altijd wel ergens liggen omdat iemand zijn pingfang weer aan het uitbouwen is. Als je de hutong vanuit het oosten binnenfietst ruik je voordat je bij mijn pingfang aankomt achtereenvolgens de geur die uit het lasbedrijfje vlakbij de ingang komt, de frisse geur van de was die buiten de wasserette te drogen hangt, de rook van de gebarbecuede yangrouchuan uit het eerste eethuisje en het aroma van het eerste openbare toilet.

Op 15 april 2007 plakte de lokale overheid een mededeling aan het openbare aankondigingenbord in de Batiao. Hierin werd gesteld dat er goedkeuring was gegeven aan herinrichting en modernisering van het gebied, en dat de hutong samen met de ernaast liggende Dōngsì Jiǔtiáo (“De negende steeg in het Dongsi-gebied”) zou worden gesloopt. Een grote onroerendgoedboer zou het project uit gaan voeren en de bewoners werd verzocht om voor de deadline vertrokken te zijn. De deadline werd op 26 mei gesteld.

Het spreekt voor zich dat dit bericht, waarvan de strekking in Beijing op zich niet uniek is, voor veel commotie zorgde. Hoe kon er nu toestemming worden gegeven voor de sloop van beschermd cultureel erfgoed? De mening van de bewoners over een gedwongen verhuizing verschilde, afhankelijk van of de grond waarop een pingfang gebouwd was al dan niet eigendom van de bewoner was. Mensen die een klein kamertje zonder stromend water huurden wilden best vertrekken, mits ze genoeg compensatie kregen om vervangende woonruimte te vinden.

De algemene tendens was toch dat de sloop niet door mocht gaan. De bewoners zochten contact met alle mogelijke historische en culturele belangenverenigingen, schoven een welbespraakte woordvoerder naar voren en de Batiao kreeg enorm veel media-aandacht. De relatie tussen de onroerengoedboer en de ambtenaar die goedkeuring aan de herinrichting had gegeven werd aan de kaak gesteld en dubieus bevonden. Erfgoedexperts beschuldigden de autoriteiten ervan geen eenduidig beleid uit te dragen: werd erfgoed nu beschermd of zou de hele oude binnenstad worden gemoderniseerd, ongeacht de culturele waarde van de oorspronkelijke bouw? Alle consternatie heeft uiteindelijk geleid tot een conflict tussen het bouwdepartement en de culturele afdeling van de stad, iets dat zelden op deze manier gebeurt bij het herinrichten van hutongs.

Het project werd aanvankelijk tot nader order uitgesteld maar volgens officiële berichtgeving is de herindeling inmiddels permanent stopgezet. En daarom is de Batiao zo stoer: vrijwel geen andere hutong heeft dat voor of na haar (vooralsnog) weten te bereiken.

Klik hier om mijn foto’s van de Batiao te bekijken.