In westerse media duiken er zo nu en dan verhalen op over hoe de Chinese overheid de hutongs in Beijing sloopt, daarvoor de oude bewoners hun huis uitzet en ze gedwongen laat verhuizen naar appartementen ver buiten het centrum van de stad, zonder daar een goede compensatie tegenover te stellen. Nu mag dat in bepaalde gevallen zo zijn, in het geval van mijn familie Zhang is de op handen zijnde huisuitzetting een heel ander verhaal.

Zhang Yang’s vader heeft hem een huis nagelaten in Shahe, een buitenwijk van Beijing. Het is een traditionele Chinese woning waar de kamers rondom een ruime binnenplaats gebouwd zijn. Shahe is een aantal jaar geleden door de overheid aangewezen als ontwikkelingsgebied. Er is een metrolijn aangelegd en er worden nieuwe flats gebouwd; voor het gebied waar Zhang Yang’s huis staat is een groot ICT centrum gepland. Zijn moeder woont in het huis, en haar wordt al sinds 2010 verteld dat de woningen dit jaar zullen worden ontruimd en platgegooid om plaats te maken voor hoogbouw.

Haar eigen familie woont aan de andere kant van Beijing en met haar schoonfamilie in Shahe heeft ze geen bijzonder hechte band. Zhang Yang’s moeder komt zelf uit de stad maar woont in Shahe tussen de boeren, waar ze niet makkelijk aansluiting bij vindt. Ondanks de metro is het openbaar vervoer er slecht geregeld, de laatste bus naar het dorp waar ze woont vanaf de metrohalte vertrekt rond 6 uur ’s avonds. Ze is vooral aangewezen op een electrische scooter, ook in de winter. Ze woont alleen in een huis met acht kamers en een grote binnenplaats, die allemaal onderhouden moeten worden. Er is alleen een kolenverwarming, die zwaar in gebruik is voor een vrouw op leeftijd. Voor haar is het dus helemaal geen verkeerd vooruitzicht om te verhuizen naar een nieuwe flat met slechts twee of drie kamers en centrale verwarming.

De procedure bij onteigening is dat de lokale overheid de grond van de oude bewoners opkoopt voor een redelijke prijs, en vervangende huisvesting aanbiedt die gekocht kan worden tegen een voordeeltarief. Omdat Zhang Yang officieel ook in Shahe woont en ongehuwd is, heeft de familie Zhang recht op twee woningen die ze tegen dit tarief kunnen kopen. Eén zouden ze dan kunnen verkopen voor de marktprijs, om met de opbrengst een appartementje in de stad te kopen, waar Zhang Yang’s moeder dichterbij haar eigen familie en vrienden kan wonen. Het andere appartement kan dan worden verhuurd, wat een aangename aanvulling op haar karige pensioentje zou zijn.

In andere woorden: Zhang Yang’s moeder kan niet wachten tot de woningen gesloopt worden, maar in het geval van Shahe gaat dat niet voorspoedig.

Zoals gezegd zijn er al sinds 2010 plannen om de boel te slopen. In die tijd zijn er een aantal mooie nieuwe flats neergezet, die klaar staan om de bewoners te huisvesten. Het probleem is – en dit is wat er in de steegjes tussen de woningen rondgaat, geen officiële bron die hierover rept – dat de lokale overheid het geld niet heeft om de bewoners uit te kopen.

Dus zo wacht Zhang Yang’s moeder nu al een paar jaar. Ieder najaar weer zegt ze blij dat het er nu écht van lijkt te komen. Dat ze deze winter niet meer steeds de kolen bij hoeft te vullen, maar Beijing’s koudste maanden een warm appartement door kan brengen. Nadat dit vorig jaar wéér niet het geval bleek te zijn heeft ze alle hoop volgens mij opgegeven. En foetert ze op die verrekte overheid, die mooie beloftes doet die ze vervolgens niet inlost.

En het ziet er inderdaad naar uit dat ze ook deze winter weer de kolenschop op zal moeten pakken…