Veertig jaar nadat China haar beleid van ‘hervorming en opening’ aankondigde, kunnen we goed zien hoe het land zich in die periode heeft ontwikkeld. Chinezen die jong waren in de jaren tachtig, hebben met hun energie en optimisme vorm gegeven aan een nieuw tijdperk. Ze waren niet bang om nieuwe dingen uit te proberen, en hebben met hun tomeloze ondernemingszin de basis gelegd voor de zelfverzekerde grootmacht waartoe China uit zou groeien.

Adrian Bradshaw is een Britse fotojournalist die in 1984 voor het eerst naar China kwam voor een studie Mandarijn. Hij werd zo gegrepen door het optimisme en de betere toekomst die in de lucht hing, dat hij dertig jaar in China is gebleven – langer dan welke andere buitenlandse fotojournalist dan ook. In ‘The Door Openend’ publiceert hij voor het eerst een aantal van de miljoenen(!) foto’s uit zijn privécollectie.

Een optimistisch China opent zich voor de rest van de wereld

Bradshaw was destijds begin twintig, rond de gemiddelde leeftijd van vijfentwintig die toen gold in China. Hij kon zich gemakkelijk mengen onder zijn leeftijdgenoten; de kunstenaars, ondernemers, fabrieksarbeiders en boeren die China samen aan het opbouwen waren. Bradshaw begaf zich onder alle lagen van de bevolking en was niet bang om alleen door het land te trekken. Dit in een periode dat het een dag en een nacht duurde om van Beijing naar Shanghai te reizen, en je uren in de rij moest staan om één van de schaarse treinkaartjes te bemachtigen.

Dit is daarom niet zomaar een fotoboek over China. Doordat Bradshaw niet bang was om zich als één van de weinige buitenlanders in het land direct onder de Chinezen te begeven, kon hij erg dicht komen bij de mensen die hij portretteerde. Dit boek is zijn terugblik op het optimisme en de openheid van het volk zoals hij dat begin jaren tachtig heeft ervaren.

Van Mohammed Ali tot plattelandsmarkt

Na een inleiding en terugblik op de periode die Bradshaw in China doorbracht in de vorm van een vraaggesprek, worden de foto’s losjes gegroepeerd aan de hand van de thema’s kinderen, platteland, mode, markten en vervoer. Bij iedere foto staat een korte beschrijving van waar deze is gemaakt en wat er is vastgelegd. Zo geeft het boek context over hoe China zich in de jaren tachtig ontwikkelde.

Niet alleen het contrast tussen China in de jaren tachtig dat je in het boek ziet en het China van nu is buitengewoon, het verschil tussen het China van de jaren tachtig en het westen in die tijd is dat net zozeer. Wanneer ik aan de jaren tachtig denk, denk ik aan MTV, schoudervullingen en fluorescerende leggings. Hoewel een aantal van Bradshaw’s foto’s modeshows van Franse ontwerpers laat zien, en hij op één foto een groep uiterst hippe Shanghainezen portretteert, laat het overgrote deel van de foto’s een eenvoudige maatschappij zien. De Shanghai Bund is werk in uitvoering, het aanbod in winkeletalages is eenvoudig, op de wegen zie je bijna geen auto’s maar vooral veel fietsen.

Alle foto’s komen uit Bradshaw’s privécollectie, en zijn gemaakt vanuit een persoonlijke interesse om het land en haar mensen te documenteren. Hij omschrijft een fotograaf als iemand die zegt: “Hee, kijk hier eens naar!” en deelt wat hij ziet, waarna op een dag iemand zou kunnen zeggen: “Waarom heeft niemand anders daar een foto van gemaakt?”

Terug naar de jaren tachtig

En dat is de kracht van het boek: het is nooit de intentie geweest om iets ‘groots’ vast te leggen. Van foto’s van kinderen die spelen op straat tot miljoenensteden in aanbouw, Maoïstische slogans die worden overgeschilderd met commerciële boodschappen, Mohammed Ali’s eerste bezoek aan China en plattelandsmarkten waar boeren hun oogst met een traditioneel juk vervoeren; Bradshaw fotografeerde wat hij zag en deelt dat ruim dertig jaar later met ons.

De zwart-wit foto’s komen uitstekend tot hun recht in het enorme (37 x 24 cm), prachtig uitgevoerde boekwerk dat is gedrukt op dik fotopapier, en wordt beschermd door een zwarte beschermende hoes. De eenvoud van het China in de jaren tachtig en de positieve houding van de mensen spat door de grootte van de foto’s van de pagina’s af.

Door ruim drie decennia te hebben gewacht met het publiceren van deze foto’s, laat Bradshaw je via dit boek terug in de tijd reizen. Wanneer je – zoals ik – niet het voorrecht hebt gehad om tijdens deze enerverende periode in China te verblijven, kom je met dit boek het dichtste in de buurt bij ervaren hoe dat geweest moet zijn.

Klik op de afbeeldingen voor een grote versie.

The Door Opened: 1980s China, Adrian Bradshaw, Impress Publishing London, oktober 2018, Engelstalig, alleen het boek £60, incl. verzending naar Nederland £72, ISBN 978 1 9997825 7 3, o.a. verkrijgbaar via de website van de uitgever.

Dit artikel werd op donderdag 30 mei 2019 gepubliceerd op China2025.nl, een crowdblog gemaakt voor en door Nederlandse China professionals. Het blog heeft als doel om het Nederlandse China netwerk te stimuleren door ervaringen en kennis uit te wisselen. De artikelen die ik schrijf voor China2025.nl plaats ik ook op JudithinChina.com.