Het is donderdagavond en ik sta voor een warenhuis in Dōng​zhí​mén te wachten op Chen Xi, om samen te gaan eten. Omdat het ‘s avonds in de spits extreem druk is op de Beijingse wegen, is Chen Xi verlaat en sta ik op het plein voor het warenhuis te wachten. Een stukje verderop heeft een groep Chinese ouderen zich verzameld. Sommigen maken muziek, anderen dansen. Ik besluit dat kijken naar live muziek altijd gezelliger is dan wachten voor de ingang van een warenhuis en sluit me bij de omstanders aan. Het valt op dat één man een legerkostuum lijkt te dragen. Hij is vrolijk aan het dansen: compleet met commandantspet op maakt hij sierlijke pirouettes – of iets wat daarvoor door moet gaan. Dat zie je hier wel vaker: een über-vrolijke oudere die een beetje gek lijkt te zijn. Welke zichzelf respecterende vijftiger gaat er immers in zo’n kostuum rondjes staan draaien op een plein voor een warenhuis?

Chen Xi staat nog steeds in de file als het me opvalt dat een groep mannen die mondharmonica en drum speelt óók een officierskostuum aanhebben. En dat de vrouwen die zonet nog in hun gewone kleding stonden te dansen zich aan het verkleden zijn: ook zij trekken een legerkostuum aan, compleet met rode baret. De ‘commandant’ die zo-even nog alleen zijn pirouettes uitprobeerde zet zijn pet recht en pakt een Chinese vlag, net als vier vrouwen die inmiddels volledig omgekleed zijn. De commandant stelt zich met vlag en al op voor de vrouwen, de muziek zwelt aan en ze beginnen zingend het plein rond te marcheren als een ware parade. Waar ben ik in beland?

Naast mij staat een man mondharmonica te spelen. Hij knikt me vriendelijk toe en vraagt belangstellend uit “welk buiteland” ik kom. Hij lijkt blij met mijn antwoord: van Nederland heeft hij wel gehoord. Tussen het praten door blaast hij enthousiast op zijn mondharmonica. De muzikanten zitten op verschillende plekken verspreid over het plein, rondom een open ruimte waar de parade maar doormarcheert. De vrouwen hebben er inmiddels namaakgeweren bij gepakt en voeren daarmee een dans uit die lijkt op de traditionele vlaggendansen die vrouwen in Chinese parken uitvoeren. Dat doen ze van oudsher weliswaar niet met geweren en de nationale vlag, maar met vrolijk gekleurde doeken. Deze bijeenkomst lijkt op zo’n traditionele dansgroep, maar dan in een revolutionaire sfeer.

De muzikanten spelen liedjes uit de tijd van de Culturele Revolutie. Ik vraag mijn buurman, die meneer Shí heet en naar eigen zeggen “ergens in de vijftig” is, naar de achtergrond van dit gebeuren. Waarom spelen deze mensen in godsnaam liedjes uit een periode waarin het Chinese volk zo verschrikkelijk geleden heeft? Meneer Shí antwoordt dat dit de liedjes zijn waar hij in zijn jeugd naar luisterde, en dat zijn generatie hiermee herinneringen aan die tijd ophaalt. Als ik opmerk dat de Culturele Revolutie geen gezellig periode was en dat ik niet begrijp waarom ze deze levend willen houden, geeft hij toe dat China door de Culturele Revolutie minstens vijftien jaar stil heeft gestaan en dat Nederland stukken verder ontwikkeld moet zijn dan China. Ik merk op dat dit onder andere komt omdat er in Nederland geen Culturele Revolutie heeft plaatsgevonden. Meneer Shí bevestigt dit lachend. Ondertussen is hij zo vriendelijk om bij ieder nummer uit te leggen waar het over gaat. Er zijn liedjes over de Lange Mars, over de burgeroorlog tussen de Communisten en de ​Guómíndǎng en over de oorlog met Japan. Daarbij worden twee mannen opgevoerd die Japanners moeten verbeelden: ze hebben een kunstgebit met uitstekende tanden in, dragen een namaaksnor en hebben een gek brilletje met jampotglazen op. Als de vrouwen met hun rode baretten deze ‘Japanners’ omsingelen met hun geweren lacht meneer Shí hardop, zo grappig vindt hij het. Hij speelt alle liedjes fanatiek mee op zijn mondharmonica.

Na herhaaldelijk vragen kan meneer Shí me maar niet duidelijk maken waarom zijn generatie deze verschrikkelijke periode uit de Chinese geschiedenis op deze manier uitbeeldt. Jeugdsentiment wellicht, het zal lijken op de nostalgische gevoelens die ex-DDR’ers hebben als ze terugdenken aan de periode van voor de val van de Muur. Toen was alles nog eenvoudig, waren er geen grote warenhuizen vol met dure spullen die het gewone volk toch niet kan betalen, waren gemeenschappen nog hecht en hielpen de mensen elkaar, ook al hadden ze niets. In de huidige maatschappij is alles welvarender, rijker en beter maar de saamhorigheid van toen bestaat niet meer, zeker niet in een grote stad als Beijing. Ik denk dat meneer Shí en zijn generatiegenoten op het plein dat gevoel terug proberen te halen door de traditionele manier van bewegen – samenkomen in parken en op pleinen om muziek te maken en te dansen – een nostalgisch tintje te geven. Dat mag ik dan wel niet begrijpen, dat hoeft ook niet.

Als Chen Xi eindelijk aangekomen is zwaai ik meneer Shí uit en neem (met zijn toestemming) een foto terwijl hij doorspeelt. Daarbij doet hij ‘alle buitenlanders in Nederland’ de hartelijke groeten.

Klik hier voor meer foto’s.