Chineasy omschrijft zichzelf als: “Chinees leren was nog nooit zo makkelijk” en: “Een revolutie en grafische inleiding tot het Chinees”. En het woord revolutie is niet wat de verwachtingen het hoogst wekt: “Chinees leren is beslist niet gemakkelijk, dus om haar kinderen kennis te laten maken met haar moedertaal ging ShaoLan Hsueh op zoek naar een oplossing. En die vond ze!” Grenst het niet aan hoogmoedswaanzin om te stellen dat je een ‘oplossing’ gevonden hebt voor het leren van de Chinese taal? Een methode die zichzelf zo revolutionair presenteert vraagt om nadere bestudering.

Van TED naar crowdfunding

Chineasy is ontstaan uit ShaoLan’s wens om haar kinderen de Chinese taal te leren lezen. Daarnaast wilde ze weten of ze in staat zou zijn het Chinees uit haar jeugd te ontcijferen. Het project komt op gang in februari 2013, als ShaoLan haar methode in een TED talk presenteert. Dit leidde tot talloze verzoeken om meer met het idee te doen, en zo ontstond een crowdfunding campagne. ShaoLan begint het campagnefilmpje met: “Er bestaan meer dan twintigduizend karakters. Chinees is niet de eenvoudigste taal om te leren. Tot nu!” Weer een boude stelling, maar één die wel aanslaat, want het bedrag om Chineasy van de grond te krijgen weet ze ermee in te zamelen.

Niet onlogisch: Chineasy is bijzonder aantrekkelijk vormgegeven. De methode is gebaseerd op het herkennen van karakters aan de hand van eenvoudige illustraties. Zo krijg je, als je er een hoofd en voetjes aan vastzet, eenvoudig een beeld bij het karakter voor mens (人). Datzelfde geldt voor vuur (火), mond (口) en boom (木) (Dat het laatste karakter eigenlijk hout betekent vergeven we ShaoLan hier voor het gemak even). De illustraties zijn gemaakt door Noma Bar, een ervaren ontwerper uit Israël en stuk voor stuk simpel, helder en duidelijk. En dat is de kracht van Chineasy: het is aantrekkelijk en toegankelijk. Een verfrissende methode om mensen kennis te laten maken met het ingewikkelde Chinese schrift.

Dunne basis voor verdere taalverwerving

Vanuit de eenvoudige karakters die ik hier als voorbeeld neem, oftewel ‘bouwstenen’ zoals Chineasy ze noemt, gaat de methode verder. Drie bomen is een woud (森), een mens met uitgestrekte armen is groot (大) en tweemaal vuur is gloeiend heet (炎). Van de circa tweehonderd karakters die in de methode worden behandeld kunnen inderdaad veel logische combinaties worden gemaakt, maar als alle karakters zo eenvoudig in elkaar zouden zitten was Chinees leren ook zonder Chineasy al easy. Helaas gaat het bij relatief eenvoudige karakters al mis. Zo is het volgens Chineasy logisch dat twee bergen bovenop elkaar voor ‘uitgaan’ staat (出) en dat water en vuur samen ‘eenvoudig’ betekent (淡). Verbanden die volgens mij niet iedereen direct zou leggen.

Daarnaast durft Chineasy met deze dunne basis al eenvoudige zinnetjes te maken. Bijvoorbeeld 大家小心 (iedereen, wees voorzichtig), en met een flinke dosis inlevingsvermogen betekent 本人火大 inderdaad zoiets als ‘ik ben woedend’. Maar waar eenvoud Chineasy’s kracht is, is het ook gevaarlijk om het Chinees zo simpel weer te geven. Zeker als je durft te stellen: “Met een beperkte inspanning kun je al snel honderden Chinese tekens en zinnen lezen en een beter inzicht verwerven in de historische en culturele referenties van de Chinese woordenschat”. Want hoe relevant is het Chineasy-woord 天牛 (boktor) of een zin als 人鱼公主大哭 (de zeemeermin-prinses barstte in tranen uit) voor een beginnende student?

Daarnaast is er in de grafische opzet van Chineasy geen ruimte voor grammatica, omdat dit onmogelijk uit te leggen is aan de hand van afbeeldingen. Hoewel bij alle karakters de uitspraak in het numerieke pinyin systeem wordt vermeld (bijvoorbeeld ren² voor het karakter 人), wordt de uitspraak van dat systeem slechts in een korte alinea behandeld. Lang niet genoeg voor een student die dit systeem nog niet kent, en geluidsmateriaal als voorbeeld nodig heeft om te begrijpen hoe je een woord als quan² shui³ uitspreekt.

De reacties op Chineasy zijn daarom niet louter positief. Mensen die de illusie hebben door – zoals ShaoLan het promoot – iedere dag vijf minuten Chineasy te bestuderen binnen een jaar tijd de woordenschat van een achtjarig Chinees kind te kunnen beheersen, zullen zich bekocht voelen. Chineasy is niet dé oplossing voor het ‘probleem’ van de razend ingewikkelde Chinese taal.

Geen oplossing, wel mooi

Wat is Chineasy dan wel? Een bijzonder mooi vormgegeven boek, inclusief “Het verhaal van Peter en de Wolf” waarin karakters en afbeeldingen perfect in elkaar overlopen. Met deze ontwerpen zal ShaoLan naar mijn verwachting veel meer gaan doen dan deze eerste uitgave. Zo kwamen er in het crowdfunding campagnefilmpje al mooie gadgets voor donateurs voorbij, zoals smartphonecovers en mooie posters met westerse namen naar het Chinees vertaald, natuurlijk in Chineasy-karakters weergegeven. Het is niet vreemd dat Chineasy veel aandacht krijgt in de ontwerpwereld, waaronder een toespraak van ShaoLan tijdens het ‘What Design Can Do’ evenement in Amsterdam afgelopen maand, en de ‘Life Enhancer of the Year’ award door Wallpaper Magazine. Chineasy is allereerst vormgeving, en daarna (misschien) pas een leermethode.

En wat is daar in principe mis mee? Zolang je Chineasy niet ziet als dé oplossing die het ingewikkelde Chinese schrift ineens toegankelijk maakt voor iedereen, is het een bijzonder mooi ontworpen systeem dat wellicht de aandacht voor de Chinese taal kan vergroten, en het Chinees aantrekkelijk presenteert onder een groot publiek. Ook voor mensen die het Chinees al machtig zijn is Chineasy een mooi en leuk boek. ShaoLan Hsueh is allereerst een slimme zakenvrouw die met Chineasy op het juiste moment bijzonder goed inspeelt op de toenemende populariteit van China en de Chinese taal.

Uitgegeven door Fontaine Uitgevers, mei 2014, € 19,95, ISBN 9789077438022.

Zie hier een fragment van de NOS waarin sinoloog en China2025.nl blogger Freso Sam-Sin zijn mening over Chineasy uiteen zet.

Dit artikel werd op dinsdag 10 juni gepubliceerd op China2025.nl, een crowdblog voor en door Nederlandse China professionals. het blog heeft als doel om het Nederlandse China netwerk te stimuleren door ervaringen en kennis uit te wisselen. De artikelen die ik schrijf voor China2025.nl plaats ik ook op JudithinChina.com.