Yang Fan (38) komt uit Wuhan en zit daar niet stil. Zo is hij medeoprichter van Wuhan Time, het eerste online forum gericht op buitenlandse inwoners van Wuhan en oprichter van CECP – China Endangered Culture Protector, één van de weinige NGOs in China die zich zonder commercieel belang voor erfgoedbehoud inzet. Daarnaast is hij al zeven jaar bezig om zijn PhD af te ronden, iets waar zijn andere bezigheden tot nu toe bij in de weg liepen. Hoe is erfgoed zo in de weg gekomen van Yang’s aanvankelijke carrièrepad?

Yangs verhaal begint toen hij na afronding van zijn Bachelor in 2003 een jaar door China ging backpacken. “Ik wilde mijn land beter leren kennen”, geeft hij daarvoor als reden. “Al reizende merkte ik dat ik mezelf het prettigst voel op het platteland.” Door kleine plaatsen te bezoeken besefte Yang, die in een grote stad is opgegroeid, dat hij de cultuur en gebruiken van zijn land niet goed kende. “Door het reizen leerde ik tradities kennen, en door het grote contrast met het stadsleven zag ik China pas echt”.

CECP tour langs het oude Peking–Hankow Railway Station

Rond dezelfde tijd begon China’s openings- en hervormingsbeleid op gang te komen, met daarbij de sloop van oude gebouwen om ruimte te maken voor het moderne leven. Die overgang zag Yang heel direct: “In veel dorpen stonden gebouwen in traditionele stijl, soms honderden jaren oud, die plaats moesten maken voor de vooruitgang. Toen ik dat zag, vroeg me af hoe we aan onze toekomst kunnen bouwen als we het verleden niet waarderen”, zegt hij daarover. Een voorbeeld dat Yang sterk bij staat, is het bezoek aan een oud dorp nabij Chongqing. “Dit dorp had een prachtige ligging aan een rivier en een geschiedenis van ruim duizend jaar. Ik bezocht het echter vlak voor de voltooiing van een stuwdam, waarmee het dorp volledig onder water zou komen te staan. De inwoners werden verhuisd naar een hoger gelegen locatie, dat proces was in volle gang tijdens mijn bezoek. Tussen de nog staande gebouwen in zag je overal ruïnes. Alsof er een bom was ontploft”.

Het deed Yang pijn dat de bewoners de impact van deze verhuizing totaal niet in leken te zien. “Ik zag prachtige huizen waar tien generaties van dezelfde familie in hadden gewoond. Met de onderwaterzetting gaat die hele geschiedenis in één klap verloren. Vooral de jonge bewoners hadden geen idee wat ze zouden verliezen: hun wortels en tradities. De enige bewoner bij wie ik weerklank vond was de zoon van een lid van een geheim genootschap, die van zijn vader veel folklore en oude verhalen had geleerd. Maar naar hem luisterde niemand.”

Yang besloot dat hij dergelijk erfgoed wilde beschermen en besloot een organisatie voor erfgoedbehoud op te richten. Zo ontstond in 2012 CECP, zonder enige planning of ervaring. De aankondiging en lancering van een website waren het praktische begin.

Erfgoed behouden versus uitbaten

Eén van CECP’s activiteiten is het organiseren van rondleidingen langs erfgoed. Hiermee wil Yang de mindset veranderen als het om toerisme in China gaat. “Door te wandelen leer je een stad pas goed kennen, niet door toeristische hot-spots en winkelstraten te bezoeken”, zegt hij. Daarnaast zijn de tours een goede manier om met de bewoners van de oude wijken in contact te komen, en te vragen waar hun behoeften liggen. “CECP is een maatschappelijke beweging, we willen meer partijen betrekken bij erfgoedbehoud dan alleen de overheid en projectontwikkelaars”, volgens Yang de enige partijen in China die zich momenteel met erfgoedbehoud bezig houden.

Yang stelt dat de definitie van ‘beschermen’ voor de overheid allereerst ‘behouden’ is, en voor de projectontwikkelaars gelijk staat aan ‘uitbaten’; zij hebben een economisch motief. Als voorbeeld van hoe dat mis kan gaan noemt Yang de Trinity Church in Wuhan, een kerk die zonder de vereiste vergunningen is afgebroken en gecommercialiseerd. “Van de oude kerk is alleen de entree bewaard gebleven. Als je daar doorheen loopt kom je in een modern winkelcentrum terecht.”

CECP bezoek aan een oude brug in Xianning, Hubei

De voornaamste reden dat projecten zo mis kunnen lopen, is volgens Yang een gebrek aan onderwijs in de waarde van erfgoed. Iets dat NGOs als CECP zouden kunnen kweken, als ze maar de gelegenheid kregen. “Omdat veel gebouwen eigendom van de overheid zijn, ligt de verantwoordelijkheid voor het beheer bij hen. Andere partijen krijgen daarin geen ruimte”.

Een bijkomend probleem is dat CECP niet word erkend als NGO met expertise in erfgoed. “Omdat wij met niets begonnen zijn en niet al onze vrijwilligers een gedegen achtergrond in erfgoedbeheer hebben, worden we vaak niet serieus genomen. Terwijl we genoeg externe experts kennen die professionele input kunnen geven”.

Calimerocomplex

Dit probleem is groot, want zonder erkenning kan CECP het grootste deel van haar ideeën niet uitvoeren. “Omdat we zo klein zijn, kunnen we ons niet als NGO registeren, en kunnen we niets substantieels doen. Zonder registratie kunnen we bijvoorbeeld geen donaties ontvangen, personeel in dienst nemen of grootschalige bijeenkomsten organiseren. Ook is het voor ons, als organisatie die voor 100% uit vrijwilligers bestaat, lastig om alles goed te managen. We hebben ruim tweeduizend vrijwilligers, maar hebben mensen met de juiste vaardigheden nodig om alle activiteiten in goede banen te leiden”.

Het grootste probleem hierin is volgens  Yang de verschillende opvattingen die de NGOs en de overheid erop na houden. “De overheid denkt in glorieuze projecten. Zo is het belangrijkste historische gebouw in Wuhan de Yellow Crane Tower. Een pagode met een geschiedenis van duizend jaar, maar het huidige bouwwerk is een replica die er nog geen veertig jaar staat. Dit is dé bezienswaardigheid in Wuhan, terwijl er zoveel specialere, originele gebouwen in de stad staan!”

Volgens Yang is er een nieuwe manier van denken nodig, maar hij geeft aan dat het lastig is om die verandering teweeg te brengen. “De overheid is geïnteresseerd in projecten met meetbare resultaten zoals de Nánluógǔxiàng in Beijing, waar veel geld verdiend wordt met de verkoop van souvenirs en dergelijke. Zonder de steun van grote investeerders kom je niet ver in China, en investeerders vind je alleen als er een commercieel belang is”. CECP wil deze trend veranderen, maar heeft hierin last van een Calimerocomplex.

De weg van het geld

Yang schat dat sinds zijn reis door China in 2003 de helft van alle historische gebouwen ruimte heeft gemaakt voor modernisering. De bewoners die hij sprak lijken blij  te zijn met de appartementen van alle gemakken voorzien, die ze aangeboden kregen ter vervanging van hun oude dorpswoning. Waarom lijkt hij één van de weinigen te zijn die het verlies van deze oude cultuur betreurt?

CECP concert in Lixi, Anhui

“Door de culturele revolutie zijn Chinezen in minder dan zestig jaar tijd van hun tradities vervreemd. Herkomst en cultuur zijn niet meer belangrijk, in plaats daarvan rennen mensen achter het geld aan”, zegt Yang. “Daarnaast kunnen Chinezen hun leven in grote mate niet zelf bepalen, alles in de maatschappij is vastomlijnd. Zonder geld krijg je geen huis en auto, en zonder huis en auto geen relatie. Als je geld hebt, heb je alles. Veel mensen slaan daarom die weg in, en als je eenmaal op weg bent is het lastig terugkeren. Het is moeilijk om als een van de weinigen tegen de stroom in te zwemmen”.

Toch heeft Yang hoop voor de toekomst. “Mensen in de dorpen die we bezoeken moeten vaak even wennen aan onze ideeën, maar zijn vaak aangenaam verrast. CECP begeeft zich op nieuw terrein door te stellen dat cultuur moet leven, dat mensen van cultuur moeten leren en dat cultuur vrij toegankelijk moet zijn. Cultuur wordt in China van bovenaf vastgesteld, wij vinden juist dat cultuur vanuit het volk moet komen. Dat is een totaal nieuw concept”.

En daarom blijft Yang positief. “We krijgen momenteel niet veel steun maar worden ook niet actief tegengewerkt, dat zie ik als een kans”.

Geïnteresseerden kunnen de website www.icecp.org bezoeken en contact met Yang Fan opnemen via cecporg@126.com. CEPC staat altijd open voor gekwalificeerde vrijwilligers, bijdragen en vernieuwende ideeën over cultuurbehoud in China.

Dit artikel werd op maandag 21 december gepubliceerd op China2025.nl, een crowdblog gemaakt voor en door Nederlandse China professionals. Het blog heeft als doel om het Nederlandse China netwerk te stimuleren door ervaringen en kennis uit te wisselen. De artikelen die ik schrijf voor China2025.nl plaats ik ook op JudithinChina.com.