Het officiële Chinese woord voor buitenlander is wàiguórén, wat letterlijk ‘persoon uit het buitenland’ betekent. In de volksmond worden buitenlanders echter vrijwel altijd lǎowài genoemd. Lǎowài betekent letterlijk zoiets als ‘ouwe van buiten’ en hoewel dat in Westerse oren vrij respectloos klinkt, is het in China een normale manier van aanspreken. Het zou zelfs als geuzennaam kunnen worden gezien. Lǎo betekent namelijk ‘oud’, ouderen worden in China gerespecteerd en iemand met ‘lǎo’ voor de naam aanspreken geeft aanzien.

Dat neemt niet weg dat lǎo ook voorkomt in een aantal woorden met een negatieve bijklank. De term lǎowai wordt over het algemeen als positief noch negatief gezien, het is een vrolijke manier voor Chinezen om mensen die er overduidelijk als een buitenlander uitzien te benoemen. Desondanks vinden veel buitenlanders het niet prettig om met ‘oud’ aangesproken te worden, ook als ze weten dat Chinezen dit niet negatief bedoelen. Inmiddels ben ik eraan gewend en voel ik me niet meer onheus bejegend als iemand met met lǎowài aanspreekt.

Wat wel wennen blijft, is dat Chinezen het heel normaal vinden om, als ze een lǎowài voorbij zien lopen, deze na te wijzen terwijl ze uitroepen: “Kijk eens, een lǎowài!”. In Beijing is de nieuwigheid inmiddels wel een beetje van ons af door de enorme hoeveelheid lǎowài die in deze stad wonen. Maar zodra je jezelf als buitenlander buiten de veilige enclave die de vijfde ringweg vormt begeeft, moet je niet verbaasd zijn als Chinezen je nawijzen en naroepen. Dat bedoelen ze doorgaans niet vervelend maar juist positief. In veel delen van China is het voor de lokale bevolking een hele belevenis om een lǎowài in levende lijve te aanschouwen.

In 2006 was ik samen met een Nederlandse vriendin met blond haar in een klein en afgelegen dorpje in de provincie Hebei. We zaten achterop een brommer en trokken veel bekijks. Eén fietser keek keek zelfs zo lang om dat hij de macht over het stuur verloor en onderuit ging. Aangekomen op onze bestemming stond er al gauw een groep mensen om ons heen. Ze waren oprecht geïntereseerd en stelden allerlei vragen. Hoe oud we waren, waar we vandaag kwamen en meer van dat soort dingen. Eén vrouw geloofde niet dat we allebei uit Nederland kwamen. We hadden immers een totaal verschillende haarkleur, dus hoe konden we uit hetzelfde land komen?

Toen ik in datzelfde jaar op het Tian’anmenplein in Beijing stond, samen met een studiegenoot met rood haar, stelde een geïnteresseerde Chinese man vast dat wij toch wel broer en zus moesten zijn. Toen we daar allebei wat verontwaardigd op reageerden omdat die studiegenoot en ik totaal niets met elkaar te maken hadden, legde de man uit dat we dezelfde haarkleur hadden; we moesten dus wel familie zijn. Toen ik daarop terugkaatste dat de man die naast deze man stond dan wel zijn broer moest zijn omdat ze allebei zwart haar hadden, reageerde hij op zijn beurt zo mogelijk nog verongelijkter. Blijkbaar gelden dat soort dingen alleen voor lǎowài en niet voor Chinezen.