1) Ik kleed mezelf om in de kleedruimte van het zwembad. Als ik mijn badpak aan heb komt een oudere vrouw naar me toelopen, enthousiast uitroepend: “Dat badpak ziet eruit alsof het van heel goede kwaliteit is! Waar heb je die gekocht?” Met mijn antwoord (in Nederland), is de kous niet afgedaan. “Wat kost zo’n badpak?” vraagt de vrouw, en dan: “Het ziet er echt uit als heel goede stof, mag ik even aan de zijkant trekken?” Omdat ik weet dat dit in China totaal geen onbeschofte vraag is en de vrouw verder vriendelijk overkomt, laat ik het maar toe. Ze trekt even aan de zijkant van mijn badpak, om tevreden te constateren dat ze het bij het rechte eind heeft: “Heel elastisch, echt goede kwaliteit! Wat kost zo’n badpak?”

2) Ik stap in een taxi. Zodra ik goed en wel zin vraagt de chauffeur waar ik vandaan kom en wat ik in Wuhan doe. Hij lijkt oprecht geïnteresseerd, het valt hem zelfs op dat ik nette werkkleding draag. “Wat een mooie broek!” zegt hij. “Die heb je zeker in Nederland gekocht? In Nederland is alles vast beter dan China, China is immers een ontwikkelingsland”, gaat hij verder. Daarbij voelt de chauffeur even aan de stof van mijn broek om vast te stellen dat deze inderdaad van goede kwaliteit is. Dit komt niet opdringerig of vreemd over, maar juist oprecht en vriendelijk.

3) Tijdens een bezoek aan een tante van Zhang Yang gaat het gesprek over de gebruikelijke koetjes en kalfjes; nieuwtjes in de familie, mijn werk en het weer. Daarbij neemt de tante aan dat ik de winter in Beijing zeker wel koud vind, en gaat ervan uit dat ik een lange onderbroek draag. Als ik daarop ontkennend reageer roept ze geschokt: “Wàt? Draag jij maar één broek?!” Vervolgens trekt ze vrijpostig één van mijn broekspijpen omhoog, om met eigen ogen vast te stellen dat daar inderdaad een bloot been van onder tevoorschijn komt.

Dit zijn drie alledaagse voorbeelden, die ieder op hun eigen manier laten zien dat het begrip persoonlijke ruimte in China totaal anders wordt geïnterpreteerd dan in Nederland.

In Nederland haalt niemand het in zijn hoofd om een wildvreemde even aan het badpak te trekken om de elasticiteit ervan te testen, of de broekspijp van iemand die je niet al te goed kent ongevraagd omhoog te trekken. Zo niet in China, waar de kwaliteit van jouw kleding en hoeveel lagen je in de winter draagt tot gemeengoed worden gerekend. Ik denk dat dit een aantal verschillende oorzaken heeft.

Bijvoorbeeld dat mensen traditioneel gezien in hutongs dicht op elkaar wonen, men daardoor gewend is aan het delen van sanitaire voorzieningen, en dat Chinezen in het algemeen met veel zijn (bijna 1.4 miljard). In deze situaties is er niet alleen vrijwel geen gelegenheid voor persoonlijke ruimte, als je zo opgroeit heb je simpelweg geen gelegenheid om te leren wat dat begrip inhoudt.

Zolang mensen het maar vriendelijk bedoelen, vind ik deze mentaliteit geen probleem. Gezellig juist – soms dan.