Eerder kon je hier lezen dat het in China gebruikelijk is om elkaar tijdens bijzondere gelegenheden geen cadeaus te geven maar hóngbāo, rode enveloppen met geld. Deze worden gegeven bij een huwelijk maar ook bij een begrafenis. De gedachte daarachter is dat deze levensgebeurtenissen in één keer een grote klap geld kosten, die niet iedereen in één keer op kan hoesten. Door hóngbāo te geven en te ontvangen wordt deze last draaglijker. Er wordt daarin precies bijgehouden wie er bij welke gebeurtenis hoeveel geeft. In theorie kun je gegeven en ontvangen hóngbāo daarom tegen elkaar afstrepen, waardoor niemand uiteindelijk bij elkaar in het krijt komt te staan.

Ook tijdens Chinees Nieuwjaar worden altijd hóngbāo gegeven. Deze gaan tijdens Nieuwjaar in principe van de oudere naar de jongere generatie, en worden gegeven tijdens bezoek aan familie en bekenden.

Ook dit jaar gingen we op Nieuwjaarsbezoek bij tweede oom en tante. Tweede oom is de broer van Zhang Yang’s moeder, en zijn vrouw heeft een nieuwsgierige zus. Toen deze zus hoorde dat wij op bezoek zouden komen met ons zoontje, nodigde ze zichzelf, haar man, dochter met schoonzoon en twee kleinzoons uit om dezelfde dag ook op bezoek te komen. De reden? Ze wilde het half-Chinese kindje met eigen ogen zien.

Nu heb ik over iemand die zichzelf om die dubieuze reden uitnodigt voor een bezoek waarbij ze de andere genodigden niet kent al zo mijn twijfels, maar dat terzijde.

Tijdens een Nieuwjaarsbezoek weet je van tevoren precies wie wie er hóngbāo geeft. Zo kreeg onze zoon op oudejaarsavond een hóngbāo van zijn oma, en zou hij tijdens dit bezoek een hóngbāo krijgen van tweede oom en tante. Maar omdat de kleinkinderen van de zus van tweede tante (volg je het nog?) nu ook kwamen, zou Zhang Yang’s moeder ook hen een hóngbāo geven, en zou de zus een hóngbāo aan onze zoon geven.

Daarmee begrijp je hoe ingewikkeld de traditie van hóngbāo geven in de praktijk kan uitpakken. Wij kennen deze mensen niet, maar omdat we als verschillende generaties samenkomen tijdens Nieuwjaar, komen we niet onder het geven van hóngbāo uit. Dit is zo verankerd in de Chinese Nieuwjaarsviering dat geen hóngbāo geven geen optie is. Ook wil je niet als knieperd bekend komen te staan door minder te geven dan dat je ontvangt.

Niet lang nadat we aangekomen waren bij tweede oom en tante, en de zus van tweede tante de half-buitenlandsheid van onze zoon had bewonderd, kreeg hij de verwachte rode envelop in zijn knuistjes gestopt. Daarin bleek ¥200 (€25) te zitten. Een redelijk bedrag leek mij, voor iemand die je amper kent.

Maar direct daarna viel het me op dat Zhang Yang en zijn moeder strontchagrijnig keken, en toen ik vroeg waarom, bleek dat Zhang Yang’s moeder wist dat de zus van tweede tante rijk is. Ze wilde niet voor haar onder doen in de inhoud van de hóngbāo, en had de kinderen daarom ieder ¥500 (ruim €60) gegeven. Een totaalbedrag waarnaast de ¥200 die wij hadden ontvangen wel erg schril afstak. Zeker omdat we deze mensen waarschijnlijk nooit meer zouden zien tijdens dergelijke bijeenkomsten, waardoor het verschil ook niet rechtgetrokken zou kunnen worden tijdens bijvoorbeeld een volgende Nieuwjaarsviering.

Nu had tweede tante meteen na het uitwisselen van alle hóngbāo aan haar zus gevraagd hoeveel ze ontvangen en gegeven had. Toen bleek hoe groot het verschil was, riep tweede tante haar zus kwaad tot de orde: hoe haalde ze het in haar hoofd om maar ¥200  te geven, als ze wist dat haar familie er sowieso twee hóngbāo voor terug zou krijgen? Daarop nam de zus ¥500 uit de ontvangen hóngbāo en gaf deze aan Zhang Yang’s moeder met de boodschap: “Alsjeblieft, wij geven jou dit jaar ook een hóngbāo, we weten dat je het niet makkelijk hebt!”

Zhang Yang’s moeder was te trots om dit te accepteren. Ze was ook nog eens de jongste van alle aanwezigen van haar generatie, waardoor het bedrag accepteren nog gevoeliger zou liggen. Maar de huidige situatie was ook niet ideaal, dus hoe kon dit nog enigszins dipomatiek worden opgelost?

Daar kwam ik, de buitenlandse gast, weer eens goed van pas. De zus van tweede tante vroeg aan Zhang Yang’s moeder of ze mij een hóngbāo mocht geven. Zhang Yang’s moeder vond dat zij daar niet zoveel over te zeggen had, dus kreeg ik een hóngbāo aangeboden met de boodschap: “Gelukkig Nieuwjaar, we weten dat jij het ook niet makkelijk hebt als Nederlandse in China!”. Ik heb deze geaccepteerd, mezelf heel goed beseffend dat ik zo redde wat er nog te redden viel.

Na thuiskomst bleek er in mijn envelop ¥1000 te zitten in plaats van de verwachtte ¥800, waarmee het verschil rechtgetrokken zou zijn. Zo hielden we per saldo nog over aan het hele gebeuren ook.

Conclusie: Weet waar je aan begint als je jezelf uitnodigt voor een Nieuwjaarsbezoek in China waar verschillende generaties bij aanwezig zijn, zeker als het mensen zijn die je niet (goed) kent. Doe mij dan maar gewoon iemand bezoeken op z’n Nederlands, waar een bosje bloemen of fles wijn meenemen volstaat.