In de internationale media verschijnen zoveel artikelen over China dat het bijna niet bij te houden is. Veel van deze artikelen zijn goed geschreven en geven goed weer wat huidige ontwikkelingen in de Chinese maatschappij zijn. Wanneer je als buitenlander een sterke band met China en de Chinezen hebt, maak je deze zaken zelf direct mee. Het is dan interessant om wat je in de media tegenkomt af te zetten tegenover je eigen ervaringen.

Deze week is een nieuw vaccinatieschandaal een trending topic op Chinese social media, en het wordt ook goed verslagen in de internationale media. Laat dit nu heel dichtbij mij en mijn gezin komen, omdat ons zoontje in China geboren is, en daar in zijn eerste levensjaar alle kindervaccinaties volgens het Chinese rijksvaccinatieprogramma heeft gekregen. Om je een beeld te geven: in Nederland schrijft het rijksvaccinatieprogramma in het eerste levensjaar vier vaccinaties voor, in China zijn dat er twintig.

Artikelen:

1) Nieuw vaccinatiedrama: Chinese baby’s kregen ondermaatse vaccins (Volkskrant)
2) Outrage in China over latest vaccine safety scandal (Time)
3) In China, vaccine scandal infuriates parents and tests government (NY Times)
4) China panicks over substandard vaccine scandal (Sixth Tone)
5) China’s latest vaccine scandal sparks fury and fear (Fierce Pharma)
6) The deleted WeChat post that fueled China’s vaccine scandal (The Atlantic)
7) As China’s vaccine scandal unfolds, anxious parents turn to Hong Kong to get children vaccinated (SCMP)
8) Vaccine scandal damages confidence in China health system (Financial Times)
9) Vaccine scandal causes outrage on Weibo What’s on Weibo)
10) Rabies vaccine scandal reveals China’s tattered moral fabric (SCMP)

Eerder schreef ik hier over het verschil tussen mijn bezoeken aan het staatsziekenhuis in Wuhan waar ik voor zwangerschapsscreenings heenging, en het internationale privéziekenhuis in Beijing waar onze zoon geboren is.

Het verschil is enorm. Tijdens mijn bezoeken aan het ziekenhuis in Beijing, ook voor de vaccinaties die ons zoontje daar in het eerste jaar na zijn geboorte kreeg, bekroop me soms het gevoel dat het allemaal té overdreven was. De ruime entree, het westerse restaurant, het volledig ontbreken van wachttijden, de gratis newborn fotoshoot die we cadeau kregen, de grote speelruimte in de wachtkamer van de kinderafdeling. En de daarbij horende hoge rekeningen. Niet alleen hoog in vergelijking met de prijzen die een staatsziekenhuis rekent (3 yuán om een dokter te spreken tegenover 500 yuán voor een consult in het internationale ziekenhuis). Ook naar mijn eigen, westerse begrip was het een duur ziekenhuis.

Maar ik had de verhalen gelezen over hoe het is om je kind te krijgen in een staatsziekenhuis. Ik had van een collega goede verhalen gehoord over het ziekenhuis waar we uiteindelijk voor gekozen hebben, en met mijn internationale zorgverzekering werden alle kosten gedekt. Waarom zou ik daar geen gebruik van maken?

Deze week kwam er een bericht naar buiten dat al mijn twijfels over “was het niet té chique allemaal” compleet van tafel veegden (artikel 1).

Na een heel aantal voedsel-, product- en medische schandalen, kwam maandag aan het licht dat honderdduizenden kinderen in China  vaccins toegediend hebben gekregen die niet aan de normen voldoen, of over de houdbaarheidsdatum waren (artikel 2). Het betreft vaccins die in het Chinese rijksvaccinnatieprogramma opgenomen zijn, en daarom gratis maar ook verplicht zijn. China gaat heel anders om met vaccinaties dan in Nederland, waar het vaccinatieprogramma onlangs ook in het nieuws was, hetzij om een heel andere reden. Waar ouders in Nederland mogen kiezen of ze al dan niet deelnemen aan het rijksvaccinatieprogramma, gaat de wettelijke verplichting om in China deel te nemen zo ver, dat kinderen die niet alle vaccins toegediend hebben gekregen geweigerd worden door kinderdagverblijven en scholen, en ziekenhuizen kunnen weigeren om kinderen die niet gevaccineerd zijn te behandelen. De Chinese vaccinatiegraad is daarom bijzonder hoog (artikel 3).

Maar wat heeft dat voor zin als toegediende vaccins mogelijk niet werken? Of erger nog; schadelijk zouden kunnen zijn? De Chinese staatsmedia zijn niet duidelijk over wat de gevolgen van het toedienen van deze ondermaatse vaccins zijn, er wordt alleen genoemd dat ze niet aan de wettelijke eisen voldoen (artikel 4). De Chinese overheid gaat er op de gebruikelijke manier mee om: premier Li Keqiang sprak mooie woorden en er is beloofd dat er onaangekondigde steekproeven plaats gaan vinden bij farmaceutische bedrijven (artikel 5). Dat stelt mij niet gerust maar roept acuut de vraag op: waarom gebeurden die onaangekondigde steekproeven tot nu toe nog niet? Werden controles eerder dan van tevoren aangekondigd, of werden farmaceutische bedrijven in het geheel niet gecontroleerd?

Zoals altijd in China lijken Li’s mooie woorden een lege huls te zijn, en zal de storm in de media over een paar weken alweer overgewaaid zijn. Mede omdat kritische berichtgeving, zoals altijd in China, in de kiem gesmoord wordt (artikel 6).

Chinese ouders die daar de middelen toe hebben, zoeken nu naar geïmporteerde vaccins. Maar een kwart van alle kinderen op de wereld is Chinees, en buitenlandse farmaceuten kunnen niet tegen de vraag op produceren. Internationale ziekenhuizen kunnen daarom niet aan de toenemende vraag naar geïmporteerde vaccins voldoen, en ziekenhuizen in Hong Kong werpen restricties op voor Chinezen van het vasteland die naar Hong Kong reizen om hun kinderen te laten vaccineren (artikel 7).

Bij ieder vaccin dat ons zoontje toegediend kreeg, opende het ziekenhuispersoneel de verpakking in ons bijzijn en liet ons expliciet de houdbaarheidsdatum zien. Wat overdreven, dacht ik toen. Niet dus, want dit is niet de eerste keer dat er in China wordt gesjoemeld met medicijnen die net niet (of net wel) over de houdbaarheidsdatum zijn (artikel 8). Dit is de zoveelste keer dat er iets niet klopt met farmaceutica in China; geen wonder dat de Chinese online gemeenschap deze keer luidruchtig van zich laat horen (artikel 9).

Door onze keuze voor een internationaal ziekenhuis ben ik nooit bang geweest dat ons zoontje ook het bewuste vaccin toegediend heeft gekregen, maar we hebben het voor de zekerheid wel gecheckt bij het ziekenhuis. Die gaven aan dat ze, waar toegestaan, geïmporteerde vaccins toedienen. Voor een aantal vaccins is geen importlicentie afgegeven voor China, en voor die ziekten gebruikt het ziekenhuis vaccins van goed aangeschreven Chinese fabrikanten. Dat allemaal wel tegen een meerprijs: zoals gezegd is het rijksvaccinatieprogramma in China gratis, maar als je een vaccin van een buitenlandse of van een andere Chinese fabrikant wilt gebruiken, betaal je die kosten zelf.

Voor de beeldvorming: voor de bewuste DTP vaccinatie hebben wij drie keer een spuit van ruim duizend yuán laten zetten, waardoor het totaalbedrag voor dit vaccin voor ons zoontje op € 400 uitkwam. Maar zeker in het licht van het nieuws deze week, had ik dat er ook voor over gehad als de zorgverzekering deze kosten niet vergoed zou hebben.

Dat neemt niet weg dat slechts een fractie van de Chinese ouders het zich kan veroorloven om de kosten voor vaccinaties buiten het reguliere programma te dragen. Zij zijn wettelijk verplicht om hun kinderen in te laten enten met vaccins die de Chinese overheid verstrekt – en wie weet wat daar allemaal nog meer mis mee is, naast wat er nu naar boven is gekomen? Doordat Chinese media daar geen volledige openheid over geven, laten ze Chinese ouders daarover in onzekerheid.

Hoe komt het zover dat er op zoveel lagen zo erg gesjoemeld kan worden met zoiets belangrijks als vaccinaties voor kleine kinderen? Voor een antwoord op die gevoelige vraag, raad ik aan om het laatste artikel uit de lijst te lezen (artikel 10).

Eerdere blogs in deze serie ‘Wonen in China en de actualiteit’ lees je hier: (1) Stadsplanning in Beijing, (2) Luchtvervuiling, (3) Een Chinees kind krijgen, (4) Tweekindpolitiek, (5) Het 19e partijcongres in Beijing, (6) Autorijden in Beijing, (7) Big Brother.