De eerste Chinezen kwamen in 1911 aan in de havens van Amsterdam en Rotterdam. Zij werden door scheepvaartmaatschappijen naar Nederland gehaald als stakingbrekers, maar bleven en stichtten gezinnen.
Ruim honderd jaar later is de Chinese gemeenschap een gevestigde subcultuur in Nederland. Waar de eerste en tweede generatie bekend staat als harde werkers met een gesloten karakter, laat de inmiddels derde generatie Chinese Nederlanders steeds nadrukkelijker een eigen stem horen.
Door heel Nederland verspreid vind je bijzondere stukjes China. Soms vanuit de Chinese gemeenschap die hier al honderd jaar is, soms nieuw, soms traditioneel, soms juist gemoderniseerd. Vandaag noem ik er zes die er voor mij uitspringen, en ieder op hun eigen manier bijzonder zijn.
1) Hehua boeddhistische tempel (Amsterdam)
De Hehua Tempel (Héhuá Sì) is de enige Chinese boeddhistische tempel in Nederland, en de grootste traditionele Chinese tempel in Europa. Hij staat middenin de Chinese buurt in Amsterdam, aan de Zeedijk. De naam is een variant op het Chinese woord voor Lotus (héhuā), maar het tweede karakter in de naam is het karakter voor China, niet voor bloem. Héhuá betekent dan ook ‘Nederland-China’; de Chinese tempel in Nederland, dus.
In en rondom deze tempel vindt jaarlijks de viering van Chinees Nieuwjaar in Amsterdam plaats. De grootste en meest bijzondere viering in deze tempel is echter de jaarlijkse Boeddha-dag (Vesakha) in de lente. Deze dag wordt het boeddhabeeld uit de Hehua tempel in een processietocht naar de Nieuwmarkt gedragen, onder begeleiding van boeddhistische zang. Ook zijn er die dag drakendansen en worden er symbolische objecten aan Boeddha geofferd.
2) Chinese tuin (Haren)
Sinds 1995 vind je in de Hortus botanicus in Haren een echte Chinese tuin, ontworpen door een Chinese stadstuinarchitect en gebouwd met materiaal dat speciaal voor dit doel uit China is gehaald. De tuin heeft de prachtige naam “Het Verborgen Rijk van Ming”. In deze tuin vind je, zoals in alle Chinese tuinen, verrassende doorkijkjes, paviljoens, kronkelende paadjes, veel waterpartijen en mini-landschappen.
In de tuin vinden door het jaar heen verschillende Chinese activiteiten plaats, waaronder tai-chi lessen, rondleidingen en exposities.
Chinese tuin Hortus botanicus Haren
3) Chinese boekhandel Ming Ya (Amsterdam)
Al bijna dertig jaar in Amsterdam, is deze winkel een must voor iedere Nederlander die zich met China bezighoudt, of in China is geïnteresseerd. In Ming Ya (Míngyǎ, helder en elegant) vind je werkelijk alles wat met China te maken heeft. Naast een zeer uitgebreide collectie woordenboeken, romans en reisboeken, vertaalde poëzie, stripboeken, informatieve boeken over de Chinese keuken, kalligrafie en de Chinese gezondheidsleer, vind je bij Ming Ya ook rijstpapier, kalligrafiepenselen, Chinese muziek, boekenleggers, waaiers en veel meer.
Ming Ya geeft in eigen beheer leerzame boeken over China uit, waaronder kinderboeken en woordenboeken, maar ook lesboeken Nederlands voor Chineestaligen. Leuk is dat Ming Ya inmiddels een aardige collectie vertaalde Nederlandse jeugdliteratuur naar het Chinees heeft opgebouwd.
4) Eethuis Beijing Bao (Rotterdam)
Een klein restaurantje met houten tafels en een lange houten bank, waar je aan het sissen en pruttelen uit de keuken hoort dat er hard gewerkt wordt. Net alsof je in China eet. Als er uit die keuken dan ook nog gerechten komen als gebakken spitskool, gewokte aardappelreepjes, dumplings gevuld met rundergehakt en rettich, reepjes varkensvlees in yúxiāng saus en “tofu zoals thuis”, weet je dat je de échte Noord-Chinese keuken voorgeschoteld gaat krijgen.
Dé Chinese keuken bestaat natuurlijk niet, en de Chinees-Indische keuken die in Nederland bekend is, staat mijlenver af van wat ik in Beijing at. Maar bij Beijing Bao kunnen Zhang Yang en ik ons hart ophalen, want daar krijgen we de gerechten die we in Beijing aten – en dat bijna voor de prijzen die we er in Beijing voor betaalden. Een aanrader, dus.
5) Pandasia en de China Light Show (Rhenen)
In 2017 kreeg Nederland een cadeau van China waaruit bleek hoe belangrijk China de relatie met Nederland vindt: twee reuzenpanda’s. Ze heten Wu Wen en Xing Ya, en het heeft Ouwehands Dierenpark vijftien jaar lobbyen en panda-diplomatie gekost om ze naar Rhenen te krijgen.
Of is het wel een cadeau? In de voorwaarden die China stelt aan het ‘schenken’ van reuzenpanda’s aan het buitenland, staat namelijk duidelijk dat de kosten voor voedsel (500-600 kilo bamboe per panda per week) en onderhoud (zeven miljoen Euro voor aanpassingen in het Dierenpark) voor rekening van Nederland zijn, en betaalt het Dierenpark jaarlijks een miljoen Dollar aan China om de panda’s te mogen houden. Dit bedrag wordt dan ingezet voor het behoud van de pandapoplulatie in China; de soort wordt met uitsterven bedreigd.
Wat krijgt Ouwehands Dierenpark daarvoor terug? Het is de enige plek in Nederland is waar je reuzenpanda’s kunt zien, en één van de slechts zes plekken in Europa. Aan Pandasia is dan ook flink aandacht besteed, het is volledig in Chinese stijl gebouwd en er vindt jaarlijks een China Light Festival plaats.
Pandasia in Ouwehands Dierenpark
6) Hotel Breukelen (Breukelen)
In de jaren 80 van de vorige eeuw startte een Chinese ondernemer in Nederland zijn Chinese droom: een superchique hotel-restaurant, dat één van de tien beste hotel-restaurants ter wereld moest worden. Hij investeerde miljoenen in een vijftien meter hoge replica van de Verboden Stad, waarvoor duizenden dakpannen uit China werden geïmporteerd. Er werden zeven Kantonese koks, twee koks uit Beijing en een Japanse kok ingevlogen. Het hotel-restaurant was alleen toegankelijk voor de happy few; voor een loempia betaalde je 25 gulden en overnachten in de goedkoopste hotelkamer kostte 280 gulden per nacht.
Aan de droom kwam al gauw een einde; slechts drie maanden na opening verdronk de ondernemer in de opgebouwde schulden. De familie Van der Valk kocht het gebouw voor 14 miljoen gulden, en heeft de eerste jaren hard moeten werken om die schuld af te lossen. Maar dat heeft zich geloond, want hoewel het interieur inmiddels bewust is ‘ont-Chineesd’, is het enorme bouwwerk met het goudgele pannendak nog altijd een landmark-gebouw naast de snelweg, waarin de Chinese oorsprong onmiskenbaar is.
De winnaar van de winactie van vorige week is Lana! Zij heeft inmiddels bericht van me ontvangen.
Voor degenen die niet gewonnen hebben maar het idee van diversiteit in kinderboeken wel steunen: Waar is mijn noedelsoep?!? is natuurlijk een prachtig cadeau voor de feestdagen. Het boek kan o.a. worden besteld via de website van de uitgeverij.
Judith in China 