Naast romans, films en documentaires, zijn er door de jaren heen heel wat informatieve boeken over China uitgebracht. Dat gaat van boeken over het Chinese schrift tot bijzondere lezingen van de Chinese geschiedenis. Onderstaande zes geven een goed beeld van het land en de samenleving, over onderwerpen die mij interesseren.

Als je deze boeken nog niet gelezen hebt, zet ze dan vooral op je leeslijstje! Na het lezen zul je China en de Chinezen weer een stukje beter begrijpen.

6) Het privé-leven van Mao

Li Zhisui deed zijn opleiding tot arts Australië, en werd na zijn terugkomst in communistisch China aangesteld als Mao’s persoonlijke lijfarts. Een positie die hij 22 jaar zou behouden, tot Mao’s dood in 1976. In deze periode groeide Li uit tot één van Mao’s weinige vertrouwelingen, en met dit boek geeft hij een unieke inkijk in het privéleven van de Chinese leider. Li hield een dagboek bij, maar verbrandde al zijn aantekeningen tijdens de Culturele Revolutie, uit angst dat dit reden voor vervolging zou zijn. Vlak na Mao’s dood emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar hij de notities op basis van herinnering herschreef, wat de basis voor dit boek vormde.

Dit boek is niet onomstreden, allereerst omdat Li’s aantekeningen jaren na de gebeurtenissen zijn herschreven, en omdat de uitgever de informatie over Mao’s seksleven heeft aangedikt. Desondanks vind ik het één van de betere boeken over Mao Zedong.  Zolang je in het achterhoofd houdt dat dit Li’s persoonlijke visie op de gang van zaken is en niet zozeer een vaststaande versie van de geschiedenis, geeft het boek een goed inzicht in zowel Mao’s leven als dat van de mensen om hem heen, die lang niet altijd zelf kozen voor een leven in de schaduw van de Grote Roerganger.

Auteur: Li Zhisui, eerste Nederlandse druk 1995, Uitgeverij Balans

5) Verborgen stemmen

Xue Xinran presenteerde een aantal jaar een Chinees radioprogramma waarin vrouwen hun levensverhaal vertelden. In Verborgen Stemmen zijn de veertien aangrijpendste van deze verhalen gebundeld. Daarmee geeft het boek een beeld van de Chinese maatschappij aan de hand van levensverhalen van vrouwen uit alle lagen van de bevolking. Zo komen er onder andere een rijke voddenvrouw aan het woord, een lesbienne, geestelijk gehandicapte, nieuwe bekeerlingen tot de katholieke kerk en de misbruikte dochter van een Guomindang generaal.

Xinran maakt deze verhalen tot een samenhangend geheel door er ook haar eigen ervaringen als vrouw in China in te verwerken en haar eigen moeder te interviewen, die een verstandshuwelijk sloot. De vaak schrijnende ervaringen van de sterke vrouwen die Xinran aan het woord laat spreken voor zich, en laten zien dat vrouwen het in China vaak niet makkelijk hadden.

Auteur: Xue Xinran, eerste Nederlandse druk 2003, VBK Media

4) Fabrieksmeisjes

Miljoenen migranten in China wonen ver bij hun familie vandaan, om geld te verdienen in de grote stad. Leslie Chang volgde drie jaar lang de ‘fabrieksmeisjes’ Chunming en Min, die hun thuis verlieten om te gaan werken in één van de vele fabrieken in de stad Dongguang, waar ruim anderhalf miljoen autochtonen wonen en zeven miljoen migranten. Fabrieksmeisjes vertelt hun verhaal aan de hand van gesprekken met verschillende migranten, met als rode draad de levens van Chunming en Min.

De fabriek is voor beiden een eerste stap op weg naar een beter leven. Ze wisselen dan ook continu van baan, steeds weer een stap hoger op de carrièreladder. De de veranderingen in de levens van Min en Chunmin gaat zo snel dat je jezelf er al lezer geen voorstelling van kunt maken. Als je wilt begrijpen hoe de ruim 200 miljoen arbeidsmigranten hun leven inrichten in hedendaags China, is Fabrieksmeisjes een goed begin.

Auteur: Leslie T. Chang, eerste druk 2009, Uitgeverij Artemis & Co.

3) Soldaten van God

Een boek dat je op niet veel (lees: geen) andere soortgelijke lijstjes tegen zult komen, maar voor mij een belangrijke aanbeveling. Allereerst uit persoonlijk motief: door dit boek kwam ik te weten dat een verre voorvader van mij (missionaris Jan Buis) zichzelf al honderd jaar voor mij succesvol in de Chinese maatschappij begaf.

Daarnaast is dit een onderdeel van de Chinese geschiedenis waar maar weinig boeken over gepubliceerd zijn. Dit is het enige Nederlandstalige boek dat veel informatie geeft over hoe westerse katholieke missionarissen te werk gingen om Chinese zieltjes voor de eeuwigheid te winnen, maar toch makkelijk wegleest. Zeker een aanrader, omdat ook voor degenen die al bekend zijn met China en haar geschiedenis, dit vaak onbekende informatie is.

Auteur: Harry Knipschild, eerste druk 2007, Uitgeverij Bert Bakker

2) The Water Kingdom

Zoals Xinran de Chinese maatschappij vanuit een nieuw standpunt belicht (levensverhalen van vrouwen), behandelt The Water Kingdom de Chinese geschiedenis vanuit water. Een invalshoek die niet logisch mag lijken maar dat wel is: water heeft China net zozeer gevormd als Nederland, maar op een heel andere manier.

Alle Chinese leiders, van de mythische keizer Yü tot aan de huidige president Xi Jinping, hebben met het water gestreden. Niet voor niets liet Mao graag zien dat hij als Grote Leider de Yangtze kon bedwingen, daarmee bewees hij ondanks zijn hoge leeftijd nog steeds een capabel leider te zijn. En wist je dat de eunuch Zheng He de wereldzeeën over vaarde, met veel imposantere schepen (met 10 masten!) dan de VOC rond dezelfde tijd gebruikte?

Auteur: Philip Ball, eerste druk 2016, Penguin Random House (nog niet in het Nederlands verschenen)

1) Het karakter van China

Dit boek vind ik een absolute must-read voor iedereen die enige interesse in China heeft. Sinologe Cecilia Lindqvist heeft bestudeerd hoe zo’n 150 veelgebruikte karakters zijn ontstaan uit abstracte tekeningen van de werkelijkheid. In dit boek vertelt ze hoe dat is gegaan, aan de hand van de geschiedenis, overleveringen, kunst en wetenschap, doorweven met ervaringen uit de jaren die zij in China woonde. Daarmee is dit boek meer dan alleen droge kost over hoe het schrift zich heeft ontwikkeld, je leert ook veel over de Chinese cultuur, bevolking en natuur. Het ook heel leesbaar en interessant voor mensen die het Chinees niet machtig zijn.

Bijzonder is dat dit boek ook is vertaald naar het Chinees en is uitgebracht in China en Taiwan, waar het in het onderwijs wordt gebruikt en in 2006 werd verkozen tot één van de tien meest invloedrijke boeken van het jaar. Blijkbaar had China een Zweedse sinologe nodig om de ontwikkeling van haar eigen schrift goed in kaart te brengen.

Auteur: Cecilia Lindqvist, Eerste Nederlandse druk 2007, Uitgeverij Balans

Lees hier mijn aanbevelingen over 6 romans over China die je gelezen moet hebben, 6 films over China die je gezien moet hebben en 6 documentaires over China die je gezien moet hebben.