Wanneer je als Nederlander een kind krijgt in China met een Chinees staatsburger, is het belangrijk om goed op te hoogte te zijn van zowel de Chinese als de Nederlandse nationaliteitswet. Je kind verkrijgt automatisch beide nationaliteiten bij geboorte, maar omdat zowel Nederland als China geen dubbele nationaliteit erkent, moet je voor één van beide kiezen.

Wanneer je voor de Chinese nationaliteit kiest is dat eenvoudig, je schrijft je kind bij in de hukou van de Chinese ouder. Je gaat niet naar de Nederlandse ambassade of consulaat om een Nederlands paspoort aan te vragen, en de Nederlandse ambassade zal verder geen contact met jou opnemen als je dat niet zelf doet. Je maakt simpelweg geen aanspraak op de Nederlandse nationaliteit, omdat je voor de Chinese hebt gekozen. Het kind kan na inschrijving in de hùkǒu (de Chinese gezinsregistratie) een Chinees paspoort aanvragen, en bij bezoek aan Nederland een Schengenvisum.

Wanneer je voor de Nederlandse nationaliteit kiest, kun je een Nederlands paspoort aanvragen bij de Nederlandse ambassade of consulaat. Maar daarmee ben je er niet, want de Chinese autoriteiten denken niet zo licht over jouw keuze voor de andere nationaliteit als dat de Nederlandse autoriteiten doen. China ziet alle kinderen die waar ook ter wereld worden geboren uit minstens één Chinese ouder, automatisch als Chinees staatsburger. En omdat China geen dubbele nationaliteit erkent, erkent het het Nederlandse paspoort van deze kinderen niet. Dat is lastig, omdat een half-Chinees kind daarom geen visum voor China in het Nederlandse paspoort kan krijgen, en China niet in- en uit kan reizen met dit paspoort.

Er is hier een extra stap vereist, je moet definitief afstand doen van de Chinese nationaliteit van je kind. Dat is een ingewikkeld bureaucratisch proces. Niet omdat de stappen die je moet nemen zo lastig zijn, maar omdat de Chinese autoriteiten hier niet graag aan meewerken, en/omdat ze niet altijd goed op de hoogte zijn van de procedure, omdat dit soort aanvragen niet vaak voorkomt.

Dit blog gaat uit van onze situatie: een kind dat in China geboren is en waarvoor de Chinese autoriteiten en de Nederlandse vertegenwoordiging in China het aanspreekpunt zijn. Het gaat uit van een kind dat nooit een hukou-registratie heeft gehad in China, en waarvoor de Nederlandse nationaliteit is gekozen omdat we uiteindelijk in Nederland zijn gaan wonen.

Wij hebben succesvol afstand gedaan van de Chinese nationaliteit van onze zoon, die in Beijing geboren is. Ik zal hier beschrijven wat wij hebben gedaan en hoe het proces is verlopen. Daarbij wil ik een hele dikke disclaimer meegeven: van anderen die in dezelfde situatie zitten, maar waarvan het kind elders in China is geboren (buiten de hoofdstad), hoor ik heel andere dingen. Autoriteiten op regionaal niveau hebben nóg minder te maken met deze procedure, zijn daarom vaak nóg minder goed op de hoogte, en durven zoiets radicaals als het intrekken van de Chinese nationaliteit niet goed aan. Ik hoor van verschillende mensen dat zij bij het indienen van een aanvraag simpelweg als antwoord kregen dat het niet mogelijk was.

Het is wel mogelijk want het is ons gelukt, lees hieronder hoe.

Omdat wij op het moment dat we de afstandsprocedure in gang wilden zetten in Nederland woonden, zijn we eerst naar de Chinese ambassade in Den Haag gegaan. Daar werd ons domweg verteld dat het niet mogelijk is om afstand van de Chinese nationaliteit te doen, niet in Nederland en ook niet in China. Een kind zoals het onze zou op zijn/haar achttiende zelf kunnen kiezen welke nationaliteit het wil, en tot die tijd gebruik dienen te maken van het Nederlandse paspoort en een Entry-Exit Permit (dat heb ik eerder al eens uitgebreid besproken). Toen ik aangaf dat ik mensen in China ken die toch echt afstand hebben gedaan, bleef de ambassade bij haar antwoord: afstand doen is niet mogelijk voor minderjarige kinderen.

Toen we een paar maanden later in Beijing waren, hebben we de afstandsprocedure gestart bij de Entry Exit Administration. In kleinere steden kun je terecht bij het lokale Public Security Bureau (PSB). We moesten voor onze aanvraag een aantal documenten overleggen:

1. Aanvraagformulier
2. Originele geboorteakte van het kind
3. Kopie Nederlands paspoort van het kind
4. Alle originele Chinese Entry-Exit Permits en Travel Permits waar het kind gebruik van heeft gemaakt
5. Origineel huwelijksboekje van de ouders
6. Originele hukou, Chinese ID-kaart en paspoort van de Chinese ouder
7. Beëdigde vertaling naar het Chinees van het paspoort van de Nederlandse ouder
8. Verklaring over de motivatie van het afstand doen, handgeschreven door de Chinese ouder

Bij het overleggen hiervan kregen we de aanvraag gelijk terug. Er stond namelijk geen naam in Chinese karakters op de vertaling van mijn paspoort, en dat was wel vereist. Dat vond ik zelf onzin, omdat op alle documenten waarmee mijn identiteit kan vast worden gesteld, alleen mijn naam in westers schrift staat, waaronder onze Chinese huwelijksakte. Een naam in karakters zou dus alleen voor de vorm zijn, omdat het niet daadwerkelijk aangeeft wie ik ben. Zhang Yang heeft moeten praten als Brugman (dat kan hij gelukkig vrij goed) om ze genoegen te laten nemen met de beëdigde vertaling van mijn paspoort zonder naam in Chinese karakters. Dat is gelukt.

De kosten van de aanvraag bedroegen ¥250. Nadat deze in behandeling is genomen kan het één tot twee jaar duren voordat de procedure is afgerond, en je een bewijs van afstand krijgt. Het kan helpen om eerder al eens met de Entry-Exit Administration of het PSB te bellen om de boel wat aan te jagen. Als het dan rond is, krijg je onderstaande akte:

Het is raadzaam om dit document te legaliseren, zodat je ook in Nederland aan kunt tonen dat jouw kind alleen de Nederlandse nationaliteit heeft. Hoe je een Chinees document kunt legaliseren voor gebruik in Nederland, heb ik eerder al eens besproken.

Ook dit ging niet zonder slag of stoot, we liepen tegen twee problemen aan:

1) Onze vaste notaris in Beijing het durfde het niet aan om dit document te legaliseren. Ze hadden namelijk nog nooit een akte van afstand van de Chinese nationaliteit gezien. Praten als Brugman hielp hier niet. Zhang Yang werd doorverwezen naar de meest vooraanstaande notaris in Beijing, die het document uiteindelijk – weer na praten als Brugman – dan heeft gelegaliseerd.

2) Op de geboorteakte van onze zoon en in zijn Nederlandse paspoort staat zijn naam in westers schrift. Maar op de Entry-Exit Permits die in China waren afgegeven kon alleen een naam in Chinese karakters worden gezet. Dit kwam niet overeen met de naam op het paspoort en de geboorteakte, en zo kon niet met zekerheid worden gesteld dat het om dezelfde persoon ging.

Een oplossing hiervoor zou zijn om in persoon met het kind en alle documenten naar de notaris te gaan om te bevestigen dat de documenten met Chinese karakters en met westers schrift van één dezelfde persoon zijn. Maar op het moment van de aanvraag was Zhang Yang in Beijing en ik met ons zoontje in Nederland. Dat was logistiek gezien dus wat lastig.

Gelukkig schoot mij te binnen dat op de door de Chinese ambassade in Nederland afgegeven Travel Permit, zowel de naam in karakters als in westers schrift stond vermeld. Met dat ene officiële document konden we aantonen dat alle andere documenten van dezelfde persoon waren, en is de legalisatie geaccepteerd.

En, zul je nu willen vragen, waarom zoveel moeite doen? Wij hebben een heel aantal vrienden in eenzelfde situatie, die het wel makkelijk en goedkoop vinden om een buitenlands paspoort voor hun kind te hebben, en een Entry-Exit Permit of Travel Permit te gebruiken om China in- en uit te reizen. Die documenten kunnen altijd worden aangevraagd, en de kosten zijn miniem; ¥20 voor een Entry-Exit Permit (die drie maanden geldig is voor één uit- en inreis), tegenover ruim €150 Euro voor een Chinees visum.

Daarover kan ik heel duidelijk zijn. Zonder afstand te doen van de Chinese nationaliteit blijven de Chinese autoriteiten jouw kind als Chinees zien. Dat kan heel lang goed gaan, maar als het problemen oplevert, kunnen die gelijk heel groot zijn. Dat heb ik eerder al eens uitgebreid beschreven: bijvoorbeeld tijdens de uitbraak van een pandemie, of als het ernstig misgaat tussen beide ouders. Ook in het geval dat de Chinese ouder onverhoopt wegvalt is het goed om je zaken in deze op orde te hebben. Alle documenten die nodig zijn voor dit proces en de aanvraag zelf moeten door de Chinese ouder worden ingediend. Dit zijn zaken waar je niet van uit wilt gaan, maar waarvan het absoluut geen kwaad kan om alles op orde te hebben – voor het geval dat.

En ook als alles goed gaat, kan bureaucratie in deze tot érg ingewikkelde situaties leiden bij internationaal reizen met je kinderen. Dat heeft Ember Swift hier al eens duidelijk beschreven deel (1), deel (2).

En dit gaat wat verder, maar met malle verkiezingsprogramma’s waarin staat dat mensen met een dubbele nationaliteit geen stemrecht krijgen en geen politieke functies mogen vervullen, van een partij die momenteel tweede in de peilingen staat, kan het geen kwaad om je zaken rondom nationaliteit duidelijk hebben – ook vanuit Nederland gedacht.

Onze dochter is in Nederland geboren, toen Zhang Yang een Nederlandse verblijfsvergunning had. Dat is de enige uitzondering op de regel. Als een kind buiten China geboren wordt en de Chinese ouder heeft een permanente verblijfsvergunning in het bewuste land, wordt het kind door de Chinese autoriteiten niet als Chinees gezien. Dat scheelt ons een hoop gedoe.

Lees voor meer informatie over de aangifte van geboorte van een half Nederlands-Chinees kind ook deze pagina van de Nederlandse ambassade in Beijing.

Eerder schreef ik over een aantal andere zaken waar je rekening mee moet houden als je een Chinese partner hebt:

1) Je Chinese huwelijksakte inschrijven in Nederland
2) Een Chinees kind krijgen
3) Een MVV aanvragen voor je Chinese partner
4) Waar je op moet letten als je Chinese partner in Nederland komt wonen (1)