Zhang Yang heeft 10 jaar geleden zijn rijbewijs gehaald, maar sinds toen nooit meer een autostuur aangeraakt. Onlangs heeft hij een opfriscursus gedaan in Wuhan (“Want als je in Wuhan kunt rijden kun je dat overal”, volgens Zhang Yang, want in Wuhan nemen chauffeurs het niet zo nauw met de maximumsnelheid of verkeersregels), en nu we voor mijn zwangerschapsverlof in Beijing zijn huren we soms een auto.

Vorige week gingen we met de auto naar Xidan, een commercieel district in het westen van de stad. Hoewel Zhang Yang de weg in de stad goed kent, gebruikt hij in zijn verse deelname als automobilist aan het Chinese verkeer nog een navigatiesysteem. Toen we van Xidan naar huis wilden gaan hadden we de navigatie aanstaan, en pas toen we goed en wel voorgesorteerd stonden om linksaf te slaan besefte Zhang Yang dat we zo de Chang’an Avenue op zouden gaan. Hij schrok zich een ongeluk maar we konden niet meer terug.

Ik dacht eigenlijk vooral: Leuk, weer eens langs Tian’anmen rijden, want zo vaak kom ik daar nu ook weer niet. Nieuwbakken bestuurder Zhang Yang brak het koude zweet echter uit, en ik vroeg me af waarom.

Xidan ligt net ten westen van de Chang’an Avenue (Cháng’ān Jiē), de “Laan van de Eeuwige Vrede” die een noord-zuid as door het centrum van Beijing vormt. Direct aan deze weg liggen onder andere het Tian’anmenplein, de ingang naar de Verboden Stad, de Grote Hal van het Volk en Zhōngnánhǎi, waar de CCP kantoor houdt. Als er militaire parades worden gehouden, gaan deze altijd over Chang’an Avenue.

Ik had het me nooit beseft, maar natuurlijk gelden er aan zo’n essentiële verbindingsweg andere regels dan voor andere wegen in Beijing. Zo vind je aan Chang’an Avenue geen hoogbouw, geen reclameborden en is het voor vrachtverkeer dag en nacht niet toegestaan over de Avenue te rijden. Er zijn geen afslagen in de buurt van gevoelige locaties, waardoor je pas een paar kilometer nadat je de Chang’an Avenue bent opgereden er weer vanaf kunt.

Zhang Yang was zich als Beijinger terdege bewust van de gevoeligheid van rijden over deze verbindingsweg. Hij deed dus extra zijn best om in de juiste rijbaan te blijven en recht te blijven rijden: Chang’an Avenue hangt vol met camera’s en alles wordt vastgelegd. Gelukkig had hij de inmiddels vertrouwde stem van het navigatiesysteem om te vertellen over hoeveel kilometer hij eindelijk af zou kunnen slaan. Maar nog geen twee minuten nadat we de Avenue op waren gereden, viel de navigatie uit.

Ik pakte mijn telefoon om mijn navigatie daarop aan te zetten, maar kreeg ook geen verbinding. En toen viel bij Zhang Yang het kwartje: op de hele Chang’an Avenue wordt GPS geblokkeerd. Iets wat ik als westerling nooit bedacht zou hebben, maar wat voor iemand die in politiek gevoelig Beijing is opgegroeid heel logisch is.

Welkom in een totalitaire staat, waar het letterlijke centrum van een miljoenenstad volledig onder controle van de overheid staat. Zonder dat het opvalt, totdat je er een keer argeloos per ongeluk doorheen rijdt. Gelukkig konden we toch maar één kant op.