In de internationale media verschijnen zoveel artikelen over China dat het bijna niet bij te houden is. Veel van deze artikelen zijn goed geschreven en geven goed weer wat huidige ontwikkelingen in de Chinese maatschappij zijn. Wanneer je als buitenlander een sterke band met China en de Chinezen hebt, maak je deze zaken zelf direct mee. Het is dan interessant om wat je in de media tegenkomt af te zetten tegenover je eigen ervaringen.

De onderdrukking van de Oeigoerse bevolking in Xinjiang, in het uiterste westen van China, is doorlopend thema. In Beijing en Wuhan was voor mij een ver-van-mijn-bed-show, in Nederland kreeg dit ineens een gezicht. Door een compleet onverwachte ontmoeting.

Artikelen:

1) China Is Detaining Muslims in Vast Numbers. The Goal: ‘Transformation’ (NY Times)
2) How the “happiest muslims in the world” are coping with their happiness (TALCCA)
3) China has turned Xinjiang into a police state like no other (Economist)
4) This is what a 21st century police state really looks like (Buzzfeed News)
5) Why Uighur Muslims across China are living in fear (Guardian)
6) The hole at the heart of China’s silk road (Bloomberg)
7) Inside the re-education camps China is using to brainwash Muslims (Business Insider)
8) Boerkaverbod? China knipt de jurken van Chinese moslims gewoon kapot (Trouw)
9) Deadly Terrorist Attack in Southwestern China Blamed on Separatist Muslim Uighurs (Time)
10) Train station rampage further strains ethnic relations in China (NY Times)

Hoewel Chinezen niet altijd even makkelijk wennen aan westers eten, weet Zhang Yang zijn weg op dat gebied in Nederland inmiddels goed te vinden. Het mag dan wel niet westers zijn naar onze maatstaven, maar hij is dol op Turkse pizza’s en falafel.

Op een middag staan we in de rij voor de toonbank bij een Turks eethuisje in Rotterdam. Er is een vrij uitgebreid menu, en ik vertaal het aanbod voor Zhang Yang. Ik krijg wel vaker opmerkingen als in het openbaar Chinees met hem spreek, meestal zijn de reacties verbaasd of bewonderd. Zo niet van de medewerker die achter de toonbank van deze Turkse pizzatent staat. Hij kijkt ons even met een schuin oog aan en zegt dan in Mandarijn Chinees met een zwaar accent: “Hé, jij spreekt Chinees!”

Ik kijk hem verbaasd aan, wat dat had ik dan weer niet verwacht van een Turkse pizzabakker. Ik vraag hem waar hij Chinees heeft geleerd en hij vertelt dat hij heeft gestudeerd aan de Mínzú Dàxué, de Minderheden-Universiteit in Beijing. Waarop ik weer verrast reageer, want die universiteit ligt op een steenworp afstand van de universiteit in Beijing waar ik zelf heb gestudeerd.

Dan begint het te dagen: aan de Minderden-Universiteit kunnen studenten die tot één van de 55 Chinese etnische minderheidsvolken behoren studeren. Deze pizzabakker is geen Turk, maar een Oeigoer! Zo’n 92% van de Chinezen in de Volksrepubliek behoort tot de Han-bevolkingsgroep, van de resterende 8% behoort een groot deel tot de Oeigoeren. Deze bevolkingsgroep hangt de islam aan, en is etnisch meer verwant aan Turkse volkeren dan aan Chinezen. Ze zien er dan ook meer Turks dan Chinees uit.

We vervolgen ons gesprek in het gebrekkige, maar goed verstaanbare Chinees van deze ‘Turkse’ pizzabakker. Hij zegt in 1997 uit Xinjiang, de regio in het westen van China waar de Oeigoeren wonen, gevlucht te zijn na hevige rellen. Na enige omzwervingen is hij in Nederland terechtgekomen. Hij durft niet terug naar Xinjiang te gaan omdat China een steeds trikter beleid hanteert tegen Oeigoerse opstandelingen, en zelfs ook tegen Oeigoeren die niet meer doen dan hun eigen identiteit uitdragen in het door de Han-cultuur gedomineerde China.

Hij heeft een Nederlandse verblijfsvergunning en het werken in een Turkse snackbar werkt als ideale dekmantel, want iedereen gaat er vanuit dat hij Turks is. Als er Chinese gasten komen doet hij alsof hij ze niet verstaat, maar een Nederlandse die zo vloeiend Chinees spreekt, dat had hij nog nooit meegemaakt, dus doorbrak hij zijn dekmantel even toen wij binnenkwamen.

Zhang Yang vindt zijn verhaal machtig interessant en vraagt wat dieper door over zijn thuissituatie. In China zelf hoor je nooit iets over hoe de Oeigoeren worden onderdrukt. In de Chinese media worden de Oeigoeren afgeschilderd als extremisten, omdat er een aantal incidenten plaats hebben gevonden waarbij Oeigoeren aanslagen op Chinezen pleegden, met als ‘hoogtepunt’ een aanslag op het treinstation van de stad Kunming, waarbij 30 Han-Chinezen om het leven kwamen (artikelen 9 en 10). In Chinese media wordt alleen deze kant belicht, je leest niets over in welke mate de Oeigoeren in hun eigen regio worden onderdrukt.

Over dat laatste zie je de afgelopen tijd steeds meer berichtgeving in westerse media. Hierboven een selectie van 10 artikelen. Deze zijn allemaal de moeite van het lezen meer dan waard, voor iedereen met ook maar enige interesse in wat er zoal in de wereld om hem heen gebeurt.

Eerdere blogs in deze serie ‘Wonen in China en de actualiteit’ lees je hier: (1) Stadsplanning in Beijing, (2) Luchtvervuiling, (3) Een Chinees kind krijgen, (4) Tweekindpolitiek, (5) Het 19e partijcongres in Beijing, (6) Autorijden in Beijing, (7) Big Brother, (8) Vaccinatieschandaal.